موج تازه فیلترینگ اینترنتی؛ دولت مخالف اما تسلیم
- توضیحات
- منتشر شده در شنبه, 21 دی 1392 02:22
فرشید آل داوود
جرس: با وجود وعده‌های دولت تدبیر و امید مبنی بر ضرورت گردش اطلاعات و مقابله با سانسور، این روز‌ها شبکه‌های اجتماعی بیشتری در معرض مسدود شدن قرار دارند.
دولت می‌گوید کار فیلترینگ سایت‌ها در اختیار نهادهای حکومتی است و دولت هیچ نقشی در این مسدود سازی ندارد. اما اظهارات وزیر ارتباطات حاکی از هیچ چانه زنی با نهادهای حکومتی برای رفع محدودیت‌ها نیست. بسته شدن «وی چت» «وایبر»، «اینستاگرام» از جمله شبکه‌های اجتماعی بودند که خبر فیلترینگ آن‌ها طی روزهای گذشته در فضای مجازی منتشر شد. دولت می‌گوید کار ما نبوده است و ظاهرا تشکیلات موسوم به کارگروه تعیین مصادیق فیلتر که زیر نظر حکومت فعالیت می‌کند مسئول این مسدود سازی هاست.
سیاستهای مبهم مسئولان
این روز‌ها مسدود شدن شبکه‌های اجتماعی در ایران حتی صدای دولتی‌ها و عوامل نظام را هم در می‌آورد و برخی نمایندگان مجلس و دولتی‌ها علنا با این موضوع ابراز مخالفت می‌کنند.
شبکه‌های اجتماعی همچون فیس بوک در ایران طرفداران زیادی دارند و حتی در میان برخی مسئولان نیز رایج است. رهبر نظام آقای خامنه‌ای هم یک حساب اختصاصی در توئی‌تر دارد. حسن روحانی نیز در توی‌تر فعال است. جواد ظریف وزیر خارجه و برخی دیگر از مسئولان دولتی همچون معصومه ابتکار، احمد مسجد جامعی و شهیندخت مولاوردی معاونت امور زنان ریاست جمهوری نیز که سمت‌های دولتی دارند در شبکه اجتماعی فیس بوک حساب دارند. این در حالی است که هم فیس بوک و هم توئی‌تر در ایران مسدود است و حتی پیش‌تر برخی مسئولان گفته بودند که دور زدن فیلتر جرم و حتی حرام است.
این وضع مغشوش، سیاستگذاری در حوزه فضای مجازی در ایران را با ابهام روبرو کرده است. به عنوان مثال در حالیکه آقای خامنه‌ای رهبر نظام خود در شبکه اجتماعی توییتر حساب دارد، این شبکه اجتماعی در ایران مسدود است. رهبر نظام حتی ۲۹ آبان امسال در جمع بسیجیان گفت که امریکا در غائله سال ۸۸ می‌خواست از طریق فیس بوک و توئی‌تر نظام ایران را بر اندازد.
وی گفته بود: «رئیس جمهور کنونی آمریکا، در ماجراهای سال ۸۸ یکی از شبکه‌های اجتماعی که می‌توانست عامل فتنه و فتنه‌گران قرار بگیرد، احتیاج به تعمیر داشت، دولت آمریکا از او خواست تعمیراتش را عقب بیندازد. امیدوار بودند که بتوانند با این کارهای رسانه‌ای و فیس‌بوک و توییتر بتوانند نظام جمهوری اسلامی را براندازند.»
گرچه این اظهارات وی حاکی از وجود مشاوران نا‌آگاهی است که به وی اطلاعات نادرست می‌دهند اما جالب اینجاست که از بعد ماجراهای سال ۸۸ تا کنون رهبر جمهوری اسلامی بار‌ها صفحه خود در توییتر را به روز کرده است.
وی پیش‌تر در استفتایی در خصوص استفاده از فیس بوک گفته بود: «به طور کلی اگر مستلزم مفسده (مانند ترویج فساد، نشر اکاذیب و مطالب باطل) بوده و یا خوف ارتکاب گناه باشد و یا موجب تقویت دشمنان اسلام و مسلمین شود، جایز نیست و الا مانعى ندارد.»
بررسی‌های بیشتر نشان داده بسیاری از وابستگان به نظام از جمله آقا‌زاده‌ها نیز صفحاتی در شبکه‌های اجتماعی دارند. حتی در میان مسئولان و مدیرانی میانی نظام افرادی هستند که در توئی‌تر و فیس بوک فعال هستند.
چندگانگی سیاست‌ها در خصوص استفاده از شبکه‌های اجتماعی وضعیت نامشخصی را ایجاد کرده است.
موافقان فیلترینگ در اقلیت
طی روزهای اخیراخباری مبنی بر فیلتر شدن وی چت، وایبر و اینستاگرام منتشر شد که حاکی از تشدید فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی در فضای مجازی بود. جالب‌تر آنکه مسئولان کارگروه تعیین مصادیق فیلترینگ اعلام کردند که سایر شبکه‌های اجتماعی همچون کوکو، واتس آپ و تانگو نیز به زودی مسدود خواهند شد.
«محمود خسروی» معاون وزیر ارتباطات در مورد فیلترهای اخیر گفت: «وزارت ارتباطات نیز نماینده‌ای در کارگروه تعیین مصادیق مجرمانه رایانه‌ای دارد اما گویا در جلسه اخیر این کارگروه که بحث فیلتر شدن این شبکه اجتماعی موبایلی مطرح شده تنها مخالف این قضیه نماینده وزارت ارتباطات بوده است.»
با این حال وی تائید کرده که شرکت مخابرات مجری اوامر کارگروه است و دستورات آن‌ها را اجرا می‌کند. خسروی تصریح کرد: «دستور فیلتر کردن سایت‌های اینترنتی و سایر اپلی کیشن‌های کاربردی از وظایف کمیته تعیین مصادیق فیلترینگ است و شرکت ارتباطات زیرساخت تنها مجری اجرای این دستورات است.».
بنا بر آنچه محمود واعظی وزیر ارتباطات اخیرا مطرح کرده است دولت هنوز به تصمیم واحدی در اینباره نرسیده است. وی گفته: «فیلتر شدن وی چت ربطی به وزارت ارتباطات ندارد و حتی ما اعلام کرده‌ایم که حاضریم بخشی از این شبکه اجتماعی که مورد اشکال کمیته تعیین مصادیق است را حذف کنیم چه بسا افرادی از جامعه استفاده صحیحی از این شبکه اجتماعی دارند.»
وزیر ارتباطات افزود: «این وزارتخانه وی چت را فیلتر نکرده، از نظر ما برخورد با این مسائل این چنین نباید باشد بلکه باید در کشور از لحاظ فرهنگی کار کنیم و از حیث فناوری نیز خود را تقویت کنیم.»
اظهار نظر‌های متضاد در خصوص موافقت یا مخالفت با فیلترینگ‌های اخیر متعدد است. اسماعیل احمدی مقدم گفته: «اگر وی‌چت خوبی‌هایی دارد، نباید کل سرویس مسدود شود.»
وی افزود: «کارگروه باید نسبت به شناسایی مضرات برنامه‌ها اقدام کرده و تنها بخش‌های مضر را حذف کند.»
«علی جنتی» وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی مواضع شسته رفته تری نسبت به شبکه‌های اجتماعی دارد. وی گفت: «دولت در خصوص بحث وی چت نظر خاصی مطرح نکرده اما برخی از وزرای دولت معتقد بودند که می‌توان بخش‌های مضر وی چت را فیلتر کرد چرا که وی چت یک وسیله ارتباطی بسیار مناسب است.»
وزیر ارشاد که روز سه شنبه به عنوان سومین وزیر اخطاری از مجلس کارت زرد گرفته است در باره فیس بوک هم گفته: «به نظر من فیس‌بوک از مصادیق مجرمانه به شمار نمی‌رود و کسانی که عضو آن هستند، ارتباطات سالم و درستی دارند. نه تنها فیس‌بوک باید قابل دسترسی باشد بلکه قید» غیرقانونی «برای سایر شبکه‌های اجتماعی نیز باید برداشته شود.»
در میان نمایندگان مجلس هم افرادی هستند که از فیلترینگ‌های اخیر شبکه‌های اجتماعی خیلی راضی نیستند. «قادر مرزی» نماینده قروه و دهگلان در این باره گفته: «من خودم از این برنامه استفاده می‌کردم و متاسفم که با تکلونوژی روز دنیا به بهانه جاسوسی در کشور اینگونه برخورد می‌شود. فیلتر وی چت توهین به مردم است و نباید ۵، ۶ نفر برای مردم تصمیم بگیرند و بی‌حرمتی کنند.»
وی افزود: «نرم افزارهایی دیگری چون وایبر، واتس آپ و تانگو نیز کارکردی مانند وی چت دارند. از زمانی جایگزین آن شده و مردم این نرم افزار را دانلود کرده‌اند. »
سالار مرادی ماینده سنندج و کامیاران هم تصریح کرد که برخورد سلبی با شبکه‌های اجتماعی نتیجه‌بخش نیست، چرا که فیلتر کردن این شبکه‌های اجتماعی ایجاد کنجکاوی کرده و نتیجه معکوس خواهد داشت.
این نماینده مجلس درباره وی‌چت توضیح داد: « در ابتدا این برنامه چندان قابل توجه نبود اما با امن‌تر شدن فضای این برنامه استفاده از آن بیشتر شد و خود من نیز از آن استفاده می‌کردم، اعتقاد داشتم برنامه خوبی است و پیام‌های خود را از طریق آن منتقل می‌کردم. »
در میان اعضای کارگروه تعیین مصادیق مجرمانه کم نیستند افرادی که مخالف مسدود سازی شبکه‌های اجتماعی هستند. رمضانعلی سبحانی فر با تاکید بر اینکه همه بخش‌های شبکه‌های اجتماعی مضر نبوده و قسمت‌هایی از آن قابل استفاده است، گفت: «بدون‌شک نمی‌توان تنها با فیلترینگ، به مقابله با محتوای مجرمانه شبکه‌های اجتماعی پرداخت.»
وی، در مورد فیلترینگ شبکه اجتماعی وایبر، افزود: با وجود آنکه برخی شنیده‌ها حاکی از آن است که این شبکه فیلتر شده است اما هنوز هیچ منبع رسمی آن را تایید نکرده است.
محمدعلی اسفنانی عضو ناظر مجلس در کارگروه تعیین مصادیق مجرمانه نظر دیگری دارد. وی با مسدود شدن صفحات مورد دار و نه کل شبکه موافق است و گفته « فیلترینگ صفحات با محتوای نامناسب می‌تواند جایگزین خوبی برای فیلتر کلی شبکه‌های اجتماعی باشد. »
با این حال وی تصریح کرده:« به طور حتم در بسیاری از موارد روش‌هایی که حاکمیت به کار می‌گیرد، لاجرم و از روی ناچاری است بدان معنا که ممکن است به مذاق افراد خوش نیاید اما راهی جز آن وجود ندارد. »
حرف آخر!
حرف آخر را عبدالصمد خرم آبادی دبیر کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه زده و تائید کرده که برنامه‌های فیلترینگ در دستور کار قرار دارند. وی گفته:» فیلتر شدن نرم‌افزارهای خارجی مشابه وی چت در دستور کار کارگروه است و فیلتر شدن نرم‌افزارهای واتس آپ، کوکو، وایبر و تانگو در دستور کارگروه بوده و هنوز هم از دستور خارج نشده‌اند.
او افزود: «استنباط من به عنوان دبیر کارگروه این است اگر کارگروه به این نتیجه برسد که نرم افزارهای داخلی مشابه وی چت می‌توانند نیاز ارتباطی صوتی و تصویری کاربران را برآورده کند کارگروه دستور فیلتر آن‌ها را هم صادر می‌کند؛ البته این بستگی به نظر اعضای کارگروه دارد و همه اعضای کارگروه باید در این خصوص اظهار نظر کنند».
