نگاهی گذرابه تاریخ ملک‌کندی(ملکان)
- توضیحات
- منتشر شده در شنبه, 10 اسفند 1392 20:42
شهر ملکان که پیش‌تر «ملک‌کندی» خوانده می‌شد، پیشینهٔ تاریخی طولانی داشته و به‌دلیل آب و هوا و موقعیت گذرگاهی مناسب، از گذشته‌های دور مسکن اقوام مختلفی بوده‌است؛ به‌طوری که از ۶ هزار سال پیش از میلاد، روستاهای عباس‌آباد و قوریجان از اصلی‌ترین سکونتگاه‌های این منطقه به‌شمار می‌رفته است.
تالاب عباس‌آباد (آلامالی گلی) از ۵ تا ۶ هزار سال پیش از میلاد تا دورهٔ پهلوی در محل کنونی بیمارستان ملکان قرار داشته‌است. این تالاب فصلی که براثر بارندگی‌های شدید هزاره‌های پیش از میلاد تشکیل می‌شد، باعث رونق کشاورزی در این منطقه شده بود.
ملکانقدمت سفالینه‌های یافت‌شده از تپه‌های روستای بایقوت به ۷ هزار سال پیش برمی‌گردد و شواهد گویای آن است که ساکنان این منطقه با سرزمین میان‌رودان ارتباطات فرهنگی گسترده‌ای داشته‌اند. همچنین خیش‌های پیداشده در منطقهٔ ملکان که ۵ هزار سال قدمت دارند، نشانگر آن است که اصلی‌ترین عامل یک‌جانشینی انسان‌ها در این منطقه، موقعیت مناسب کشاورزی آن بوده‌است.
شهر ملکان تا ۲۰۰ سال پیش، روستایی کوچک و کم‌جمعیت بوده که از سمت شرق به حمامی تاریخی{جمعه حمامی} و تپهٔ تیچان‌تپه و از سمت جنوب به زمین‌های بایر و باغ‌های چمچال محدود می‌شده‌است. این شهر در آن زمان به قاجاریان تعلق داشته و نصرت‌السلطنه مالک آن بوده‌است. در سال ۱۳۲۰ خورشیدی، نصرت‌السلطنه مالکیت ملکان را به محسنی (اصغربقال) واگذار کرد و در سال ۱۳۲۴ خورشیدی نیز محسنی مالکیت این شهر را به نجف مددیان و مظفرخان صولتی انتقال داد. از سال ۱۳۲۴ خورشیدی به بعد، جمشیدخان اسفندیاری ملکیت ملکان را برعهده گرفت.
ملکان و حمله اکراد یاغی
ملکان اولیه داخل قلعه‌ای واقع شده بود و به هنگام بروز خطر و حمله اکراد، اهالی در آن پناه می‌گرفته‌اند و یا به قلعه مراغه میرفته‌اند بطوری که در سال های ۸۶-۱۲۸۵ بر اثر هجوم اکراد یاغی که بر علیه آقای شجاع‌الدوله والی مراغه قیام کرده بودند به ملک کندی وارد شده و کلیه اموال و اثاثیه مردم را به غارت برده‌اند و مردم از ترس آنان به قلعه مراغه پناه بردند.
ملک کندی ابتدا به صورت ده کوچکی که از چند خانوار در محله جبیرند و قازانلو ساکن بودند تشکیل یافته بود و سپس در اطراف حمام قدیم که فعلاً تخریب و به بازار تبدیل شده است محله آببره تشکیل گردیده و به تدریج دو محله گلجه و دیزج براثر مهاجرت سایرین به منطقه ایجاد گردید. ابتدا در شهر ملک کندی خیابانی وجود نداشت و مردم برای مسافرت به جاده ی شوسه ای که در مجاورت روستای آروق بود، می‌رفتند و به ماشین سوار می‌شدند. بعد از گذشت چند سال (در سال ۱۳۱۸ خیابانی به نام خیابان شمیز به سرپرستی آقای شمیز رییس فرهنگ و دهدار منطقه ایجاد گردید و در سال ۱۳۴۱ همان خیابان شمیز به خیابان ششم بهمن تغییر نام داد و پس از انقلاب اسلامی به نام کنونی یعنی هفده شهریور نامگذاری شد، در امتداد خیابان هفده شهریور وسیله‌های نقلیه بناب و مراغه و میاندوآب از این خیابان عبور کرده و مسافران بین شهری را منتقل می‌نموده‌اند.
مناظر دیدنی و تاریخی ملکان
پل دختر (قیزلار قالاسی)، زیارتگاه علی بلاغی، مسجد جامع لیلان، قلعه بختک، پل آجری لیلان چای، آب معدنی شورسو، آب معدنی آرپادره سی، کوه شیروانشاه‌لوو همچنین دره گاومیش ئولناز جاذبه‌های طبیعی و تاریخی شهرستان ملکان به شمار می‌آیند.
این شهرستان دارای دو رودخانه فصلی می‌باشد که عبارتند از:
۱- رودخانه مردق (مردق چای): این رودخانه که در منطقه به موردو معروف است با آبدهی متوسط ۱۳۲ میلیون متر مکعب در سال از دامنه جنوبی کوه سهند سرچشمه گرفته و در جهت جنوب جریان یافته و با اتصال شاخه‌های فرعی نظیر مغانجیق چای مسیر خود را به شهر مراغه ادامه داده و از داخل شهر ملکان گذشته و وارد دریاچه اورمیه می‌شود.
۲- رودخانه لیلان چای: که از کوههای سهند سرچشمه می‌گیرد این رودخانه از دو شاخه اصلی تشکیل شده یکی بنام بلوک آباد و دیگری بنام سراجو چای که در محلی بنام روستای کوسه صفر بهم می‌رسند و تشکیل لیلا ن چای را می‌دهند و بعد این دو رودخانه به سمت جنوب غربی حرکت کرده و در روستای باغچه دیزج شاخه‌های کوچکی هم از روستای تبه اغبلاغ را دریافت کرده و پس از عبور از روستای قوشقیه جیغالو و شیرین کند در داخل شهر میاندوآب وارد زرینه رود می‌شود.
آب و هوای ملکان تحت‌تأثیر جریان‌های آسیای مرکزی، اقیانوس اطلس، دریای خزر، دریای سیاه و دریای مدیترانه قرار می‌گیرد. جریان‌های آسیای مرکزی در فصل‌های بهار، پاییز و زمستان موجب بارندگی و گاهی برف می‌شوند. جریان‌های اقیانوس اطلس و دریای خزر (بادهای خزری) بیش‌تر در منطقهٔ ارسباران موجب بارش می‌شوند و گهگاهی مناطق جنوبی‌تر را نیز تحت‌الشعاع خود قرار می‌دهند. جریان‌های دریای سیاه و دریای مدیترانه (بادهای سفید) در فصل‌های بهار و زمستان موجب بارش می‌شوند.
بر گرفته از: صفحه فیس بوک مهدی کوخیان
