توزیع سبد کالا؛ چهره عیان فقر در جامعه ایران
- توضیحات
- منتشر شده در پنج شنبه, 17 بهمن 1392 00:42
آذوح: دولتی که قرار بود با شیوه‌های گداپروری در اقتصاد ایران مبارزه کند حالا خود ایده‌ای را به اجرا درآورده که هم حامیانش را ناراضی کرده و هم بهانه‌ای به دست منتقدان داده است.
توزیع سبدی از کالاهای اساسی به حدود ۱۵ میلیون ایرانی عامل این نارضایتی است. کالاهایی که مردم برای در اختیار گرفتن آن مجبور به ایستادن در صف‌های طولانی شده‌اند و‌گاه زد و خوردهایی هم حین گرفتن‌اش اتفاق افتاده است. استدلالی که دولت را به توزیع کالای غیرنقدی ترغیب کرده این است که اگر قرار به پرداخت یارانه نقدی باشد باید پول چاپ شود و به عقیده دولتی‌ها پیامدهای چاپ پول به مراتب بد‌تر از توزیع کالاست
پوپولیسم در عمل
سبد کالا‌ها شامل شامل ۱۰ کیلوگرم برنج، ۴ کیلو مرغ، ۲ شانه دوازه تایی تخم مرغ، روغن مایع و ۸۰۰ گرم پنیر است و قرار است میان خانواده‌های تحت پوشش کمیته امداد و سازمان بهزیستی، کارکنان و بازنشستگان سازمان‌های دولتی، طلاب، خبرنگاران و دانشجویان متاهل پخش شود. طرح توزیع این کالا‌ها از ابتدای بهمن ماه به اجرا درآمده و قرار است تا پایان امسال دو بار میان واجدان شرایط توزیع شود. بهمن حاجعلی، مدیر اجرایی طرح سبد کالایی، شانزدهم دی ماه (ششم ژانویه) گفته بود که ارزش این سبد، بیش از ۸۰ هزار تومان است. حالا این سبدی که دولت با هدف راضی نگاه داشتن اقشار کم درآمد جامعه اقدام به توزیع آن کرده است خود به عاملی برای نارضایتی تبدیل شده است. نارضایتی از اینکه کرامت انسانی شهروندان با این نوع اقدام‌ها زیر سوال می‌رود و صف‌های طولانی و خسته کننده برای دریافت کالا از جنس همان کارهای پوپولیستی و گداپرورانه است که حسن روحانی و تیم مشاوران اقتصادی‌اش پیش‌تر از آن اعلام برائت می‌کردند. روحانی در تبلیغات انتخاباتی‌اش بار‌ها از شیوه پرداخت یارانه نقدی به مردم انتقاد کرده بود و دولت احمدی‌نژاد را برای اجرای این طرح مورد سرزنش قرار می‌داد. اکنون اجرای طرح توزیع کالای غیرنقدی میان بخشی از شهروندان نوک پیکان انتقاد را متوجه خود او و دولت‌اش کرده است. با این حال طرح تازه نمایی واقعی از گستره فقر در جامعه ایران را به نمایش می گذارد و نشان می دهد که به رغم ادعاهای حکومت در سالهای گذشته مبنی بر رشد اقتصادی و بی تاثیر بودن تحریم های جهانی، تا چه حد آمار شهروندان نیازمند در جامعه بالا رفته است.
فرصت ناب برای منتقدان دولت
محافظه کاران منتقد دولت که پیش‌تر با شیوه‌های پوپولیستی احمدی‌نژاد در اقتصاد همراهی می‌کردند حالا از فرصت استفاده کرده و به شیوه اجرای طرح توزیع کالاهای اساسی توسط دولت روحانی می‌تازند. انتقاد‌ها به ویژه در میان اعضای مجلس بیشتر شنیده می‌شود. چنان که علی لاریجانی رییس مجلس شورای اسلامی روز سه شنبه (۱۵ بهمن) در نطق پیش از دستور خود در مجلس، از «مراجعه پی در پی» نمایندگان به خود برای انتقاد از نحوه توزیع سبد کالا خبر داد. او از دولت خواست «در روش توزیع کالا اصلاحاتی را به وجود آورد» و به وزارت رفاه توصیه کرد «با دقت بیشتری در این بخش عمل کند و سرعت رفع اشکالات بیشتر شود.» انتقاد‌ها در میان اعضای تندرو مجلس با لحن گزنده تری بیان شده است. حمید رسایی از چهره‌های شناخته شده محافظه کاران روز سه شنبه در واکنش به اجرای این طرح گفت: «به نظر می‌رسد که وضعیت تأسف بار توزیع سبد کالا که تا به حال۲ کشته نیز به دنبال داشته است و به سوژه‌ای برای رسانه‌های بیگانه و مقامات آمریکایی تبدیل شده به هیچ وجه حاصل بی‌تدبیری نیست بلکه محصول تدبیر یک جریان در درون دولت است.» به عقده او صف کشیدن مردم در صف کالاهای اساسی باعث متوجه کردن جامعه جهانی به موضوع بحران اقتصادی در ایران می‌شود و همچنین نشانه‌ای از اذعان حکومت ایران به یک قشر وسیع از شهروندانی است که در از جهت اقتصادی بسیار آسیب پذیرند. محافظه کاران با ادعای اینکه وضع اقتصاد چندان هم بحرانی نیست خواهان ادامه یافتن برنامه‌های اتمی به شیوه سابق هستند. انتقادهای سایر محافظه کاران نیز تقریبا از همین جنس است. برخی از مجلسی‌ها در صدد سوال از وزیر صنعت نیز برآمده‌اند و حسین طلا یکی از نمایندگان خواهان سوال از وزیر در انتقاد از طرح توزیع کالاهای اساسی گفته: «بنرابر برخی اخبار واصله، سبد کالا موجب مرگ و جرح تعدادی از هموطنان شده است و متاسفانه صحنه‌های به دور از شأن واقعی ملت بزرگ ایران در رسانه‌های خارجی کشور پخش شده که این صحنه‌ها موجب تضعیف جایگاه مردم ایران در خارج و تضعیف ایران اسلامی قدرتمند شده است.» انتقادهایی از این جنس اگر چه با ظاهر دفاع از کرامت شهروندان انجام می شود اما دغدغه اصلی آن پنهان ماندن جلوه فقر در ایران از چشم جامعه جهانی و در واقع پاک کردن صورت مساله است.
زمزمه تغییر در اجرای طرح
ظاهرا واکنش‌ها به نحوه توزیع کالاهای اساسی باعث شده که دولت در این زمینه دست به تغییرانی بزند هرچند که مشخص نیست این تغییرات در نهایت چه نتیجه‌ای خواهد داشت. بر اساس آنچه که محمدباقر نوبخت سخنگوی دولت در روز چهارشنبه (۱۶ بهمن) ماه بیان کرده است ار این به بعد علی ربیعی وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی از سوی رییس‌جمهور مامور ساماندهی، ایجاد وحدت و مدیریت و اطلاع‌رسانی درباره سبد کالا خواهد بود. او همچنین اشاره کرده که گسترش جامعه هدف دریافت کننده، سبد کالا در حال بررسی است. نوبخت در این اظهارات هیچ توضیحی نداده که آیا نحوه توزیع کالا‌ها نیز تغییر خواهد یافت یا باز مردم برای دریافت کالا‌ها مجبور به ساعت‌ها ماندن در صف خواهند بود.
