پدیده شاندیز چرا خبرساز شد؟
- توضیحات
- منتشر شده در جمعه, 15 اسفند 1393 02:22
آذوح: رامین سعیدی روزنامه نگار
مجموعه اقتصادی «پدیده شاندیز»٬ یکی از سوژه‌های اصلی ماه‌های اخیر اقتصاد ایران است به‌طوریکه مقام‌های مختلف نسبت به عملکرد آن موضع انتقادی مطرح کرده‌اند و رسانه‌های بسیاری به گزارش عملکرد و حواشی آن پرداخته‌اند.
به تازگی مسئول دبیرخانه ستاد هماهنگی مبارزه با مفاسد اقتصادی گفته که وزیر کشور ایران مسئول کمیته رسیدگی به پرونده پدیده شاندیز شده است. ستاد هماهنگی مبارزه با مفاسد اقتصادی گفته که به دنبال "احقاق حقوق سهامداران شرکت پدیده شاندیز است و با توجه به مشخص بودن اراضی تصرف شده، جای نگرانی برای دریافت مطالبات سهامداران وجود ندارد."
کمتر از دو هفته پیش، ناصر سراج، رئیس سازمان بازرسی کل ایران گفت که پرونده این شرکت به دادسرا ارسال شده است.
اما آنچه شرایط پدیده شاندیز را نسبت به سایر موارد جنجال‌ساز اقتصادی سالهای اخیر متفاوت کرده٬ این است اتهام‌های متداول در پرونده‌های اقتصادی ایران٬ هنوز به طور جدی علیه آن مطرح نشده است. به‌طور نمونه پدیده شاندیز نه بدهکار مالیاتی است و نه بدهی معوق بانکی دارد. مدیران آن نه به پرداخت رشوه متهم شده‌اند و نه صحبتی از اختلاس است.
عمده مسایلی که علیه پدیده شاندیز مطرح شده در دوبخش قابل تقسیم‌بندی است: نخست تغییر کاربری اراضی منطقه شاندیز مشهد است و دوم نحوه معاملات بخشی از سهام شرکت ساختمانی مجموعه پدیده شاندیز که بحث‌برانگیز شده. در خصوص تغییر کاربری اتهامی به طور مستقیم به پدیده شاندیز وارد نشده و تحقیقات قضایی بیشتر درباره عملکرد مقام‌های محلی در حال انجام است.
هنوز از سوی مجاری رسمی اتهام روشنی علیه آن عنوان نشده و مشخص نیست که نسبت به فعالیت آن چه تصمیمی گرفته شده است. به‌طور نمونه این شرکت در دومین نمایشگاه بین‌المللی املاک و مستغلات که از ۱۱ تا ۱۴ اسفند امسال در تهران برگزار می‌شود حضور خواهد داشت اما به گفته عضو شورای سیاست‌گذاری این نمایشگاه «به دلیل برخی مسائل حق تبلیغات را ندارند، اما می‌تواند پروژه های خود را عرضه کند.»
عمده مسایلی که علیه پدیده شاندیز مطرح شده در دوبخش قابل تقسیم‌بندی است: نخست تغییر کاربری اراضی منطقه شاندیز مشهد است و دوم نحوه معاملات بخشی از سهام شرکت ساختمانی مجموعه پدیده شاندیز که بحث‌برانگیز شده.
در خصوص تغییر کاربری اتهامی به طور مستقیم به پدیده شاندیز وارد نشده و تحقیقات قضایی بیشتر درباره عملکرد مقام‌های محلی در حال انجام است.
در یک موضع‌گیری رسمی٬ معاون سازمان امور اراضی کشور در بجنورد به نمایندگان رسانه‌ها گفته است که شهردار شاندیز در رابطه با این موضوع حکم انفصال از خدمات دولتی گرفته و تحقیقات درباره عملکرد مدیرکل راه و شهرسازی خراسان رضوی در این خصوص ادامه دارد. اما وزیر دادگستری در حاشیه سفری که به خرم‌آباد داشت به خبرنگاران اعلام کرده که «دفاتر پدیده از این جهت بسته شده که هیچگونه سپرده‌گذاری جدیدی صورت نگیرد؛ فعالیت سپرده گذاران قبلی مشکلی ندارد و فعالیت های این شرکت برای همیشه متوقف نمی‌شود.»
پیش از او نیز معاون قوه قضاییه و رییس سازمان ثبت اسناد و املاک کشور نیز گفته بود که «اظهارنظرهای قابل‌توجهی نسبت به شرکت پدیده شاندیز بیان شده اما هنوز به اظهارنظر قطعی قضایی نرسیده است که بتوان به طور صریح از ارتکاب جرم این شرکت سخن گفت.»
مالک و بنیان‌گذار پدیده شاندیز٬ محسن پهلوان مقدم است. او سهامدار اصلی٬ مدیرعامل و رییس هیات‌مدیره پدیده شاندیز است و بسیاری از سهامدران و عوامل شرکت نیز از اقوام و نزدیکان او هستند. با شهرت یافتن پدیده شاندیز و تبلیغات گسترده این مجموعه اقتصادی٬ بسیاری از رسانه‌ها تلاش کردند تا از زندگی حرفه‌ای آقای پهلوان مقدم و رمز موفقیت پدیده شاندیز نیز باخبر شوند.
غلامحسین محسنی اژه‌ای سخنگوی قوه قضاییه هم در خصوص پدیده شاندیز گفته: «طبق سوالی که از مسولان استانی و قضائی کردم انشاالله پول مردم سوخت نمی‌شود و جلوگیری از تبلیغات هم برای همین بود که دیگر سهام جدید خریداری نشود. جلوی دلال بازی ها هم بستیم. باید این گونه پروژه ها با حساب و کتاب باشد و هر کس اندازه گلیمش پایش را دراز کند. هم اکنون مدیر این مجموعه بازداشت نشده و اموال هم توقیف نشده است و ما از تخلفات احتمالی جلوگیری کردیم.»
در مقابل برخی اظهارنظرهای تندتر هم صورت گرفته است که از جمله می‌توان به سخنان روح‌الله حسینیان٬ عضو کمیسیون اصل ۹۰ مجلس اشاره کرد که در نیمه دی ماه گذشته در قم٬ با اشاره مستقیم به پدیده شاندیز گفته بود «در قانون و شرع مشخص شده چیزی که قرار است در معرض فروش قرار گیرد، باید دارای عینیت باشد، بنابراین فروش سهامی که فاقد پشتوانه خارجی باشد هم از نظر شرع و هم از نظر قانونی ممنوع است.»
اینها تنها نمونه‌هایی از مواضع مطرح شده علیه پدیده شاندیز است که حالا آن را تبدیل به موضوعی خبرساز کرده و کنجکاوی عمومی را برای شناخت بیشتر از نحوه فعالیت این شرکت و مالکان آن برانگیخته است.
مالک و بنیان‌گذار پدیده شاندیز٬ محسن پهلوان مقدم است. او سهامدار اصلی٬ مدیرعامل و رییس هیات‌مدیره پدیده شاندیز است و بسیاری از سهامدران و عوامل شرکت نیز از اقوام و نزدیکان او هستند.
با شهرت یافتن پدیده شاندیز و تبلیغات گسترده این مجموعه اقتصادی٬ بسیاری از رسانه‌ها تلاش کردند تا از زندگی حرفه‌ای آقای پهلوان مقدم و رمز موفقیت پدیده شاندیز نیز باخبر شوند.
محسن پهلوان مقدم، مدیرعامل شرکت پدیده شاندیز است
محسن پهلوان مقدم، در تیرماه سال ۱۳۹۲ در گفت و گو با نشریه زندگی ایده آل در معرفی خود گفته است: «بچه خیابان تهران، مشهد هستم. نسل در نسل، ما در کارهای ساختمانی بودیم. کاشی‌کاری‌های حرم امام رضا و بقعه خواجه ربیع، کار پدربزرگ من بوده. برای همین ما هم درکار ساخت و ساز افتادیم ... در تمام مدتی که در کار ساخت و ساز بودم، هرچند روز یک مرتبه به رستوران شاندیز سر می‌زدم. چون بهترین جایی بود که می‌توانستیم در مشهد غذا بخوریم. این رفت و آمدها سبب شد ما یک کار مشارکتی را آغاز کنیم؛ سال ۱۳۷۶ بود که با همکاری یکی از رستوران‌های زنجیره‌ای شاندیز، رستوران شاندیز خیابان جردن تهران را برپا کردیم.»
به این ترتیب محسن پهلوان از نیمه دهه هفتاد خورشیدی در دو حوزه رستوران‌داری و ساخت و ساز مشغول به فعالیت شد ولی در ابتدای کار سطح فعالیت او به اندازه‌ای نبود که توجه عموم را به خود جلب کند.
مشارکت با آستان قدس در افغانستان
آقای پهلوان مقدم بعد از آنکه دولت حامد کرزی در افغانستان بر سر کار آمد٬ همانند بسیاری از خراسانی‌ها برای کسب و کار به کابل رفت و یک شعبه از رستوران شاندیز را هم در آنجا راه‌اندازی کرد.
آقای پهلوان مقدم بعد از آنکه دولت حامد کرزی در افغانستان بر سر کار آمد٬ همانند بسیاری از خراسانی‌ها برای کسب و کار به کابل رفت و یک شعبه از رستوران شاندیز را هم در آنجا راه‌اندازی کرد.
گفته شده است که این رستوران به محل محبوب برخی از شخصیت های سیاسی کابل تبدیل شد و زلمای خلیل زاد، سفیر وقت آمریکا در افغانستان از جمله مشتریان آن بوده. موفقیت این رستوران زمینه‌ساز فعالیت گسترده‌تر شد به‌نحوی که محسن پهلوان در همان مصاحبه با مجله زندگی ایده‌آل گفته که در مشارکت با آستان قدس رضوی٬ حق انحصاری تابلوهای تبلیغاتی افغانستان را برای بیست سال دریافت کرده است.
محسن پهلوان مقدم بعد از فعالیت‌هایی که در افغانستان داشت٬ فرد شناخته‌تر شده‌ای برای مقام‌های محلی خراسان شد. به گفته خودش یک روز در باغی مهمان بوده که شهردار شاندیز نیز در آن مهمانی حضور داشته است و از او دعوت کرده تا به شهرداری شاندیز برود.
وقتی او به شهرداری این منطقه کوچک حومه مشهد رفت شهردار شاندیز از او خواست تا با سرمایه‌گذاری در یکی از پارک‌های شاندیز که محل تجمع معتادان بوده٬ شرایط مطلوب‌تری در تفریح‌گاه‌های شاندیز ایجاد کند. به دنبال آن٬ محسن پهلوان رستورانی بزرگ با ظرفیت بالا به راه انداخت به‌گونه‌ای که در یک شیفت کاری٬ ۸هزار وعده غذا سرو می کرد.
در آبان ۱۳۸۷ آقای پهلوان مقدم٬ شرکت سهامی عام خود با نام «سرمایه‌گذاری کاوشگران سهام» که در سال ۱۳۸۳ ثبت کرده بود را به شرکت «توسعه بین‌المللی صنعت گردشگری پدیده شاندیز» تغییر داد.
این شرکت اجرای پروژه‌ای بزرگ با عنوان «شهر رویایی پدیده شاندیز» را آغاز کرد. این «شهر رویایی» به‌گونه‌ای طراحی شده که دارای امکاناتی نظیر مراکز خرید، آپارتمان های مسکونی، هتل پنج ستاره، مجتمع‌های تجاری، باغ و نمایشگاه دائمی گل و گیاه، اماکن ورزشی و فرهنگی، پارک آبی و شهربازی سرپوشيده است. اجرای پروژه در مهرماه ۱۳۹۰ آغاز و اتمام پروژه پایان سال ۱۳۹۴ هدف‌گذاری شد.
در سال ۱۳۹۳ هم طرح مشابهی برای ایجاد «شهر افسانه‌ای کیش» در دستور کار این شرکت قرار گرفت. برای انجام این پروژه زمینی به مساحت دو هکتار در کیش خریده شد تا یک هتل ۵ ستاره همراه با مجتمع بزرگ اقامتی، مراکز همایش، مرکز خرید، اسکله بزرگ تفریحی، شهربازی سرپوشیده، پارک آبی، باغ گیاهان دریایی و امکاناتی دیگر در آن ساخته شود.
در آبان ۱۳۸۷ آقای پهلوان مقدم٬ شرکت سهامی عام خود با نام «سرمایه‌گذاری کاوشگران سهام» که در سال ۱۳۸۳ ثبت کرده بود را به شرکت «توسعه بین‌المللی صنعت گردشگری پدیده شاندیز» تغییر داد. این شرکت اجرای پروژه‌ای بزرگ با عنوان «شهر رویایی پدیده شاندیز» را آغاز کرد. این «شهر رویایی» به‌گونه‌ای طراحی شده که دارای امکاناتی نظیر مراکز خرید، آپارتمان های مسکونی، هتل پنج ستاره، مجتمع‌های تجاری، باغ و نمایشگاه دائمی گل و گیاه، اماکن ورزشی و فرهنگی، پارک آبی و شهربازی سرپوشيده است. اجرای پروژه در مهرماه ۱۳۹۰ آغاز و اتمام پروژه پایان سال ۱۳۹۴ هدف‌گذاری شد.
با گسترش فعالیت‌های اقتصادی پدیده٬محسن پهلوان مقدم شرکت‌های متفاوتی تاسیس کرد. حتی برخی شرکت‌های او که در نیمه اوایل دهه هشتاد ثبت شده بودند با بزرگ شدن مجموعه پدیده٬ فعالیت بیشتری پیدا کردند.
آقای پهلوان مقدم در تابستان ۱۳۸۸ و در زمانی که شرایط عمومی ایران به شدت تحت تاثیر فضای اعتراضی به انتخابات دهمین دوره ریاست جمهوری قرار داشت٬ به فکر توسعه تجارت خود بود. او در شهریور این سال شرکت جدیدی با سرمایه اولیه ۱۵۰ میلیارد تومان در قالب یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون سهام صد تومانی تاسیس کرد و نام آن را «ابنیه و ساختمان پدیده» گذاشت.
هدف از تاسیس این شرکت اجرای پروژه‌های ساختمانی شرکت اصلی عنوان شده است. محسن پهلوان مقدم با فروش بخشی از سهام شرکت ابنیه و ساختمان به مردم٬ بخشی از منابع مالی مورد نیاز پروژه‌های خود را تامین کرد. این اقدام در آبان سال ۸۸ با عرضه ۱۰ درصد سهام به قیمت هر سهم ۲۰۰ تومان آغاز شد.
به تدریج خرید و با تبلیغات متنوع و گسترده پدیده٬ تقاضا برای خرید سهام شرکت ابنیه افزایش یافت اما تنها ۱۵ درصد از سهام این شرکت برای عموم عرضه شد.
با افزایش تقاضای خرید و فروش سهام ابینه٬ شرکت پشتیبانی سهام پدیده تاسیس شد و با دایر کردن شعب مختلف در سراسر ایران امکانات بهتری برای خرید سهام این شرکت فراهم و همزمان این دفاتر معامله سهام به محلی برای بازاریابی پروژه‌های شرکت پدیده تبدیل شد. پیش‌فروش بسیاری از واحدها منایع مالی جدیدی وارد مجموعه پدیده شاندیز کرد.
به دلیل میزان بالای تقاضا و همچنین رغبت اندک دارنگان سهام برای فروش آن٬ قیمت سهام شرکت ابنیه به طور مستمر افزایش یافت. در نهایت قیمت هر سهم شرکت ابنیه از صد تومان در شهریور ۱۳۸۸ به ۱۲هزار تومان در آذر ۹۳ رسید. این رشد حباب‌گونه در این مدت نه در بازار سهام و نه در صنعت ساختمان وجود داشته و نه در هیچ فعالیت اقتصادی دیگری این میزان از بازدهی گزارش شده است.
با افزایش تقاضای خرید و فروش سهام ابینه٬ شرکت پشتیبانی سهام پدیده تاسیس شد و با دایر کردن شعب مختلف در سراسر ایران امکانات بهتری برای خرید سهام این شرکت فراهم و همزمان این دفاتر معامله سهام به محلی برای بازاریابی پروژه‌های شرکت پدیده تبدیل شد. پیش‌فروش بسیاری از واحدها منایع مالی جدیدی وارد مجموعه پدیده شاندیز کرد.
به نظر می رسد رشد بی‌وقفه ارزش سهام ابنیه پدیده حساسیت را نسبت به این مجموعه و مالکان آن افزایش داد. به دنبال این حساسیت ها، مجمع عمومی فوق‌العاده صاحبان سهام شرکت ابنیه و ساختمان پدیده شاندیز دی ماه امسال برگزار شد.
در این مجمع تصمیم گرفته شد تا سرمایه شرکت به میزان ۵۰۰ درصد از محل مطالبات حال شده افزایش یابد.
در پی این مصوبه هر یک سهم شرکت به ۶ سهم افزایش پیدا کرد و درنتیجه قیمت هر سهم به یک ششم کاهش یافت؛ به‌نحویکه قیمت سهام از ۱۲ هزار تومان به ۲هزار تومان رسید. البته تعداد سهام هر سهامدار نیز شش برابر شد. این تصمیم که بیشتر برای کاهش حساسیت گرفته شد تغییری در وضعیت ارزش کل سهام شرکت نداده است.
حالا محسن پهلوان مقدم با انواع حساسیت‌هایی که در خصوص فعالیت‌های او ایجاد شده به دنبال افتتاح طرح هایش است و همزمان دستگاه‌های مختلف نظارتی در ایران در حال بررسی جزییات عملکرد مجموعه پدیده شاندیز هستند.
