استیضاح‌های جمهوری اسلامی در یک نگاه
- توضیحات
- منتشر شده در جمعه, 05 تیر 1394 00:33
آذوح: حمید محمدی روزنامه‌نگار
سوم تیرماه ۱۳۹۴ علی اصغر فانی بعد از استیضاح مجلس نهم شورای اسلامی توانست به عنوان وزیر آموزش و پرورش در دولت یازدهم به کار خود ادامه دهد.
پیش از او، رضا فرجی دانا، وزیر سابق علوم و تحقیقات و فن‌آوری، نتوانست از سد استیضاح مجلس عبور کند. او اولین وزیر دولت حسن روحانی بود که از ادامه کار بازماند.
نگاهی به سابقه استیضاح دوره‌های مختلف شورای اسلامی در طول حیات جمهوری اسلامی ایران نشان می‌دهد که هر چه از بدو تاسیس آن می‌گذرد، تعداد موارد استیضاح بیشتر شده است.
دولت میرحسین موسوی
دولت میرحسین موسوی با آنکه در شرایط جنگ به سر می‌برد، اما سه وزیر آن مورد استیضاح قرار گرفتند.
محمد شهاب‌الدین گنابادی، وزیر مسکن، اولین وزیر در جمهوری اسلامی بود که در مجلس اول استیضاح شد.
پس از او، علی اکبر ناطق نوری، وزیر کشور، نیز در همین مجلس استیضاح شد. سومین وزیر دولت موسوی، بهزاد نبوی بود که در مجلس سوم استیضاح شد. هر سه این وزرا به کار خود ادامه دادند.
در میان تمام مجلس‌ها، تنها مجلس دوم از استیضاح استفاده نکرد.
دولت علی اکبرهاشمی رفسنجانی
دوره هشت ساله دولت آقای هاشمی رفسنجانی، که طبق قانون اساسی جمهوری اسلامی در آن زمان، مقام نخست‌وزیری از ساختار دولت حذف شده بود، دولت بعد از جنگ بود و به "سازندگی" مشهور شد. این دو دولت نیز تیغ استیضاح مجلس سوم و چهارم را به خود دید.
ایرج فاضل، وزیر بهداشت، نخستین وزیر دولت هاشمی بود که استیضاح شد. او نتوانست رای اعتماد مجلس سوم را جلب کند و برکنار شد. فاضل نخستین وزیر در جمهوری اسلامی بود که مجلس او را عزل کرد.
مجلس سوم همچنین محمدعلی نجفی، وزیر آموزش و پرورش را استیضاح کرد، اما در نهایت به او رای اعتماد داد.
مجلس چهارم، محمد سعیدی‌کیا، وزیر راه و ترابری و حسین محلوجی، وزیر معادن و فلزات را استیضاح کرد، اما آنها در مقام خود ابقا شدند.
رؤسای دولت‌های موسوی، هاشمی و خاتمی در زمان استیضاح وزیران خود در مجلس حاضر نمی شدند و تنها در مورد استیضاح محلوجی بود که هاشمی در صحن مجلس حاضر شد.
دولت محمد خاتمی
مسئله استیضاح در جمهوری اسلامی، از زمان دولت خاتمی، بیش از پیش مورد توجه مجلس قرار گرفت. دولت "اصلاحات" که به گفته رئیس وقت آن، هر ۹ روز یک بحران داشت، استیضاح‌های چالش‌برانگیزی را تجربه کرد.
دولت خاتمی همزمان با کار مجالس پنجم، ششم و هفتم بود و در مجموع هشت سال دوره دولت خاتمی، هفت وزیر او استیضاح شدند.
عبدالله نوری، وزیر کشور، اولین وزیر خاتمی بود که استیضاح و مجلس پنجم او را از سمت خود عزل کرد. نوری سپس به عنوان رئیس شورای اسلامی شهر تهران انتخاب شد و بعد طی محاکمه‌ای به زندان محکوم شد.
عطالله مهاجرانی، وزیر فرهنگ و ارشاد، نیز در مجلس پنجم استیضاح شد، اما مجلس به ابقای او رای داد. مهاجرانی چندی بعد از سمت خود استعفا داد.
در مجلس ششم که اکثریت با طیف اصلاح‌طلبان بود، چهار وزیر خاتمی استیضاح شدند: علی عبدالعلی‌زاده، وزیر مسکن و شهرسازی، مسعود پزشکیان، وزیر بهداشت و درمان، احمد معتمدی، وزیر پست و تلگراف و تلفن، مرتضی حاجی، وزیر آموزش و پرورش؛ اما همه آنها در سمت خود ابقا شدند.
مجلس هفتم، احمدخرم، وزیر راه وترابری را با استیضاح از سمتش عزل کرد.
دولت محمود احمدی‌نژاد
اگرچه دولت‌های نهم و دهم در تعداد استیضاح با دولت اصلاحات برابری کرد، اما بیشترین عزل را نسبت به دولت‌های پیشین داشت.
دولت‌های محمود احمدی‌نژاد، با سه مجلس هفتم، هشتم و نهم همزمان بود.
علی کردان، وزیر کشور سابق در دولت محمود احمدی نژاد
محمدرضا اسکندری، وزیر جهاد کشاورزی، اولین وزیر دولت نهم بود که در مجلس هفتم استیضاح شد، اما به کار خود ادامه داد. همچنین محمود فرشیدی، وزیر آموزش و پرورش در مجلس هفتم پس از استیضاح رای اعتماد گرفت.
سپس نوبت به مجلس هشتم رسید که در مجموع چهار وزیر را استیضاح کرد. دو نفر از آنها ابقاء و دو نفر عزل شدند.
جنجالی‌ترین وزیری که در مجلس هشتم استیضاح شد، علی کردان بود. وزیر کشور وقت نتوانست با پاسخ‌های خود به نمایندگان مجلس هشتم رضایت آنها را جلب کند و بنابراین عزل شد.
مجید نامجو، وزیر نیرو در همین مجلس استیضاح و ابقاء شد. اما حمید بهبهانی وزیر راه و ترابری عزل شد.
آخرین وزیری که در مجلس هشتم استیضاح شد، شمس‌الدین حسینی وزیر اقتصاد بود که در سمت خود ابقاء شد.
و سرانجام مجلس نهم، عبدالرضا شیخ الاسلام وزیر کار را عزل کرد. گفته می‌شود حمایت او از سعید مرتضوی، او را از ادامه کار در سمت خود بازداشت.
وزراتخانه‌ها و استیضاح
تعداد وزارتخانه ها در جمهوری اسلامی در گذشته بالغ بر ۲۱ بود، اما پس از ادغام چند وزراتخانه تعداد آنها به ۱۸ رسید.
بنا به نمودار سایت "خبرآنلاین" با مروری بر سابقه استیضاح وزارتخانه‌ها، سه وزراتخانه آموزش و پرورش، کشور، و راه و ترابری بیشتر از همه در معرض استیضاح قرار گرفته‌اند.
بعد از آنها، وزارتخانه‌های بهداشت و مسکن قرار دارند.
از میان همه وزارتخانه‌ها، وزیران اطلاعات، دفاع، خارجه، دادگستری هیچگاه مورد استیضاح قرار نگرفته اند.
